-
Religia i przemoc?
Czy religia może wspierać przemoc? W jaki sposób? Co opowiada nam historia chrześcijaństwa? W jaki sposób dzisiaj religijne postawy, przekonania, wartości, instytucje mogą wspierać relacje przemocy? Czym jest przemoc? Przemoc to intencjonalne działanie lub zaniechanie jednej osoby (grupy osób) wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki (lub grup społecznych), powodując cierpienia i szkody. Dlaczego warto się przyjrzeć temu tematowi? Religia odnosi zdefiniowaną przez człowieka rzeczywistość (np. role społeczne, struktura społeczna, instytucje, władza) do rzeczywistości świętej i uniwersalnej, nadając jej przymioty pewności, trwałości oraz wartościując pozytywnie i normatywnie. Mówiąc inaczej, stworzonym przez człowieka nomosom nadaje kosmiczny status. (Zob. I. Borowik, Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w…
-
Wprowadzenie w tematykę teologii feministycznej
Jeśli ktoś chce być pierwszy, niech będzie ze wszystkich ostatni i sługą wszystkich. Marka 9,35 „Czasami zastanawiam się, czy te słowa Jezusa stały się czystą utopią, czy są może jedynie dobrym życzeniem wobec ludzkiej natury chęci władzy i kontroli? Dlaczego tak powszechnie naśladowcy Chrystusa dyskryminują kobiety? Dlaczego próbują je kontrolować w sferze seksualnej i stosują wobec nich przemoc, mając na ustach bogobojne hasła? Niewątpliwie to Reformacja otworzyła kobietom drogę do ordynacji i duchowej służby w Kościele. Jak to mogło się stać skoro sam Luter wcale nie był feministą? Obecnie możemy mówić o dwustu latach tradycji ordynowania kobiet na osoby duchowne. Co pastorki wniosły w świat chrześcijańskich kościołów i dlaczego możemy…
-
Widzieć przyszłość
Trudno zmieniać coś na „dziewiczym” terytorium, jednak dobrze widzieć dobre przykłady z innych miejsc na świecie. Może to po porostu widzieć przyszłość?
-
Powszechne kapłaństwo w teologii metodystycznej a ordynacja kobiet
Podstawą teologiczną w zagadnieniu ordynacji kobiet jest zasada powszechnego kapłaństwa, która jest wspólną teologiczną tradycją kościołów protestanckich. Co prawda Kościół rzymskokatolicki również uznaje powszechne kapłaństwo wszystkich wierzących[1], jednak w swojej dogmatyce wyróżnia również tzw. kapłaństwo urzędowe[2], przez które Chrystus nieustannie buduje i prowadzi swój Kościół. Dlatego przekazuje się je przez osobny sakrament, a mianowicie sakrament święceń[3]. Jedynie kapłaństwu urzędowemu przyznaje się działanie in persona Christi Capitis (w osobie Chrystusa-Głowy). Według deklaracji w sprawie możliwości dopuszczania kobiet do święceń kapłańskich Kongregacja Nauki Wiary z 15 października 1976 roku, brak „naturalnego podobieństwa”, które musi zachodzić między kapłanem a Chrystusem, wyklucza zeń kobiety ponieważ w Eucharystii należy w sposób sakramentalny wyrazić działanie Chrystusa, dlatego trzeba pamiętać…
-
Marzenia teologii feministycznej
Teologia feministyczna stanowi szansę zarówno dla kobiet, które szykują się do opuszczenia Kościoła, jaki dla tych, które chcą w nim pozostać. Teologia feministyczna jest bowiem swoistym „klejem”, który stara się zlepić dysonans poznawczy i problem zaburzeń tożsamościowych współczesnych kobiet, które wyrosły w chrześcijańskich patriarchalnych kościołach. Rebeliantkom feminizm stanowi znak nadziei, poznania i fascynacji, który wyraża ich tęsknotę za religijnością, inną religijnością, niż ta, jaką dotychczas znały. Jednocześnie teologiczny feminizm jest dla Kościoła proroczym głosem, nazywając wyraźnie i po imieniu to, co w chrześcijańskiej tradycji było dotąd ukryte, choć implicite zawarte, oraz wnosząc nowe doświadczenia i refleksję nad nimi. Chodzi więc o ubogacenie teologii i uwolnienia jej od jednostronności. Teolożki nieustannie…
-
Kobiety opowiadają swoją historię
Carol Christ zauważa, że w patriarchalnej kulturze kobiety nie miały okazji stworzyć własnych historii, mitów, znaczeń i opowieści, które miałyby szansę kształtować i definiować doświadczenie poszczególnych kobiet. To mężczyźni, tworząc opowieści, kształtowali kobiece samo-rozumienie. Feministki dosadnie stwierdzają, że nie chcą już więcej mówić językiem wariatki, językiem ekstazy lub też językiem ciszy[1]. Przykładem biblijnego milczenia pozostaje dla Christ – Maria – matka Jezusa, która wedle słów ewangelii św. Łukasza: „zachowywała wszystkie te słowa, rozważając je w sercu swoim” (Łk 2,19). Jej słowa nigdy nie „stały się ciałem” i nie „zamieszkały między nami”. Może nikt jej nigdy nie spytał, co myślała? Może nigdy nie słyszała historii, które dałyby jej określenia, słowa dla…
-
Bóg kobiet
Kobiety tworzą Boga na swój wzór i podobieństwo, tak jak mężczyźni teolodzy tradycji chrześcijańskiej, widzący w Bogu męskie przymioty. Bóg feministek nie jest kolejnym bogiem naszych czasów, ale próbą uzupełnienia obrazu Boga o przymioty żeńskie, które pomagają feministkom w odbudowie tożsamości religijnej. Aleksander Gomola w swoim studium językoznawczo-teologicznym nad teologią feministyczną stwierdza, że odmienne konceptualizacje Boga odgrywają różne role w dyskursie religijnym, zgodnie z potrzebami uczestników tegoż dyskursu[1]. W tej perspektywie zauważa, że feministyczne określenia Boga jako matki, spełniają rolę terapeutyczną i nadającą sens ludzkiemu cierpieniu. Teolożki tworzą nowy język i pojęcia teologiczne z perspektywy silnej świadomości dyskryminacji we wspólnocie wiary. Ich propozycje rozumienia Boga są czasami tylko rozwinięciem tradycyjnych…
-
Bóg, którego (jeszcze) nie znamy
Teolożki feministyczne odkrywają nowy sposób mówienia o Bogu, którego źródło leży w doświadczeniu bycia kobietą. Indywidualne poszukiwania specyficznie kobiecych form wrażliwości, uzupełniają się z doświadczeniem typowo wspólnotowym. Feministki są zgodne, że bycie i nieustanne stawanie się kobietą to także poszukiwanie nowego języka, również nowego języka duchowości. Mary Daly sugeruje, że historia nadania przez Adama (i bez Ewy) nazw stworzeniu, o jakim czytamy w Księdze Wyjścia 2,18-20, jest swoistym paradygmatem błędu zachodniej kultury, która wykluczyła kobiety z obszaru definiowania i nazywania świata, w jakim żyjemy[1]. W ten sposób rzeczywistość, jaka nas otacza posiada przeważnie męskie znamiona samo rozumienia, zubożone o kobiecą perspektywę i nie przystające w wielu aspektach do doświadczenia kobiet.…
-
Kobieca sakramentologia i liturgia
Kościół kobiet i kobieca siostrzaność daje możliwość wprowadzania kobietom nowej praktyki religijnej[1], nowych form wspólnotowych oraz tworzenia nowej liturgii. Feministki podkreślają, że chrześcijańskie sakramenty są obrzędami silnie skupionymi na przekazywaniu (nowego) życia. Chrzest jest nowym narodzeniem ku wiecznemu życiu; komunia święta jest „chlebem życia” (przez niektórych porównywana do mleka matki i stałego pokarmu), sakrament małżeństwa chroni i uświęca źródło naturalnego życia; sakrament pojednania przywraca życiu pełnię. Owa perspektywa rozumienia sakramentu, jako dawania życia i jego ochrony, koresponduje z kobiecą siłą dawania życia i angażowaniem się w jego ochronę, pielęgnację wzrostu i wychowywanie[2]. Feministyczna sakramentologia umożliwia kobietom ich biologiczną siłę realizować w przestrzeni liturgicznej i duszpasterskiej Kościoła, doceniając to, co w…
-
Kobiecy dialog
Niezwykle ciekawym jest dialog międzyreligijny w łonie dyskursu feministycznego. Teolożki cechują się wyjątkową otwartością na treści pochodzące z innych tradycji religijnych. Jako reprezentantki odmiennych religii, czerpią od siebie nawzajem, uzupełniają własne źródła, łączą różne tradycje. Ten swoisty synkretyzm feministyczny zachowuje własne granice ortodoksyjności czy też odmiennej tożsamości wyznaniowej, lecz na pewno są to granice zupełnie inaczej kreślone, niż granice teologii uprawianej przez mężczyzn. Kobiety budują feministyczny dialog na refleksji nad doświadczeniami wyróżniającymi je spośród świata mężczyzn – tak więc kultywują uniwersalne treści wspólne kobietom na całym świecie. Możemy wyróżnić tutaj doświadczenia z dziedziny fizjologii (cykle menstruacyjne, ciąża i poród, karmienie piersią i opieka nad dziećmi), mentalne (przywiązanie do rodziny, silne…
